![]() |
phdi.or.id |
Masyarakat Bali mengenal beberapa jenis Pupuh, salah satunya adalah Pupuh Sinom. Pupuh ini termasuk Pupuh Sinom masuk ke dalam Sekar Alit.
Biasanya, pupuh ini dinyanyikan saat ada acara-acara tertentu. Namun untuk menyanyikan Pupuh Sinom perlu latihan yang lebih keras. Karena cukup sulit.
Selain itu, sejak SD dalam pelajaran bahasa Bali, pupuh ini sudah diajarkan. Dan saat ada tugas, biasanya siswa diminta mencari contoh Pupuh Sinom.
Ada salah satu ciri khas dari Pupuh adalah adanya padalingsa. Padalingsa merupakan aturan jumlah suku kata dalam satu baris ditambah huruf vocal terakhir.
Satu bait Pupuh Sinom terdiri atas 10 baris. Sedangkan padalingsa Pupuh Sinom adalah 8a, 8i, 8a, 8i, 8i, 8u, 8a, 8i, 4u, 8a.
Dan berikut ini adalah contoh 20 Pupuh Sinom berbahasa Bali.
/1/
Sewos medagang-dagangan
Guna kayane mesari
Tikare metampak dara
Rahayu sida kapanggih
Ngamijilang putra – putri
Suguna laksana ipun
Pitindih ring kadang mitra
Anresangsya welas asih
Krama liyu
Ngemanggehang sastra gama
/2/
Sane mangkin kahaturang
Indik panca yadnya yukti
Panca maarti lelima
Yadnya korban sane suci
Maring dewa pitra rsi
Manusa lan bhuta mungguh
Ngiring mangkin laksanayang
Saking manah ne sujati
Mangda patut
Sane mangkin kapilahang.
/3/
Malih pategen-tegenan
Abot ringan ne rasanin
Priyuksareng tutup ika
Atukar alaki rabi
Nanging inangen di hati
Nora pasha teges ipun
Tridatu warna ring sampat
Tri pramana tungal dadi
Sabda bayu
Miwah idepe melampah.
/4/
Paplengkungan sekar sungsiah
Mapurangap bon sanga langit
Ergilo pinaka hulun
Mala luhur pucuk putih
Pantes ya masari kuning
Mapurada sami menurut
Langsiang kedapan soka
Kedapa sekar jempiring
Kepet rurus
Matulis manuh dewata.
/5/
Mirib tusing mautama
Wasuan tirtane ento cening
Cening patut ngutamayang
Gemuh adate di bali
Apebuin bukejani
Gumi baline kasuhur
Kasub di manca negara
Liu anake nelokin
Saking suluh
Keneh nyane apang nawang.
/6/
Yening cening nunas wasuhan
Tirta panglukatan malih
Anggen genahe utama
Toples gelas lumur malih
Bungbunge pinih utami
Eda cening ulah aluh
Mangda enggal polih genah
Raris numbas kantong plastik
Ulalh aluh
/7/
Sembah pangubakti titiang
Ring ida hyang prama kawi
Sang hyang saraswati puja
Sweca ratu manyunarin
Manah titiang miasa kerti
Malarapan tembang kidung
Satsat tekine akupak
Yening ratu manyuecanin
Nunas suluh
Manah titiang sida galang
/8/
Durung puput bebawosan
Matur dane Gusti patih
Singgih ratu suryan titiang
Yukti wawu titiang eling
Yan tan ratu makelingin
Janten titiang ndatan weruh
Kotamaning sang meyadnya
Nika lungsur titiang mangkin
Ledang ratu
Mapica ring sikian titiang
/9/
Kadi sarat manah titiang
Yening ida dane lali
Maring seni budaya bangsa
Adat agama ne malih
Sanjatane pinih sakti
Sandang pisan sungsung suwun
Mangda bali ne mesinar
Kitab lontar luwih luwih
Anggen nuntun
Ala ayu mangda sinah
/10/
Patut cening manyuciang
Apan tirta lintang luwih
Paican Ida Betara
Munahang sekancan gering
Miwah wecine ring gumi
Napi malih baline kesumbung
Cening patut ngutamayang
Mangda bali tetep asri
Tur kesumbung
Langgeng ring dura negara
/11/
Jenek ring meru sarira
kastiti Hyang Maha suci
mapuspa padma hredaya
magenta swaraning sepi
maganda ya tisnis budi
malepa nasi lahayu
mawija menget prakasa
kukusing sad ripu dagdi
dupan ipun
madipa hidepe galang
/12/
Ledang Ida miragiang
Idep cening luwih jati
Jani bapa manuturang
Apang cening tatas uning
Nyupat lara kaping siki
Ngardinin jagat rahayu
Ping telune mangda tatas
Yaning mantuk tan mewali
Sapuniku
Phalaning menangun yadnya
/13/
Dabdabang malu dabdabang,
mungpung ragane nu cerik,
malajah ningkahang awak,
darma patute gugonin,
eda pati iri hati,
duleg teken anak lacur,
eda bonggan têkén awak,
lagute kaucap ririh,
eda sumbung,
mangunggulang awak bisa.
/14/
Sinom anggen jumun tembang,
nembangang piteket puniki,
ketusan karyan sang wikan,
kahatur ring truna-truni,
miwah para alit-alit,
dumadak kayunnya cumpu,
nelebang nganggo pangancan,
nyujur hidup mahutami,
lampah anut,
ring kecap sastra agama.
/15/
Patute numadi jadma,
sanune cenik gelitik,
malajah mangulik sastra,
anake lingsir tunasin,
sakandan tuture lewih,
kotamane jroning hidup
manusané kadi lalang,
tajep sahenune cenik,
dadi puntul,
tur bingung yan suba tuwa.
/16/
Suwe antuk maminehang
Ngawenin legan prekanti
Uli dija ban ngawitang
Keken abete nyumunin
Tuara panggih ane pasti
Pemargine tan pesuluh
Peteng dedet tan merawat
Pati kacuh kema mai
Ngawe buwut
Legan braya dadi sirna
/17/
Kudang warsa tityang mengayah
Ring ambara megita santhi
Rasa tuara ada ngrunguang
Napi malih ne ngajinin
Kadi barang tan peaji
Nanging liu anake nuwut
Kadi sandate ring teba
Bungan nyane kasumpangin
Liu nyuwun
Punyan nyane kekiladang
/18/
Diastun ipun tan pengerunguan
Setata ngaturin miyik
Diastu layu yekekutang
Kajekjek ya ke entungang
Bungan sandat ilang ilid
Nanging ambunya mengalup
Miyik nyane mengenyudang
Tansida pacang memegatin
Rasa kedaut
Ane ilang buin teka.
/19/
Paplengkungan sekar sungsiah
Mapurangap bon sanga langit
Ergilo pinaka hulun
Mala luhur pucuk putih
Pantes ya masari kuning
Mapurada sami menurut
Langsiang kedapan soka
Kedapa sekar jempiring
Kepet rurus
Matulis manuh dewata.
/20/
Patut cening manyuciang
Apan tirta lintang luwih
Paican Ida Betara
Munahang sekancan gering
Miwah wecine ring gumi
Napi malih baline kesumbung
Cening patut ngutamayang
Mangda bali tetep asri
Tur kesumbung
Langgeng ring dura negara. (TB)